Het CBS voert samen met TNO jaarlijks de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) uit. Uit de enquête over 2023 blijkt dat gemiddeld 17% van de werknemers ongewenst gedrag op het werk ervaart, zoals seksuele aandacht, intimidatie, lichamelijk geweld of pesten. Daarnaast voert het CBS de Werknemersenquête Zorg en Welzijn (WNE) uit, waarin dieper wordt ingegaan op agressie en discriminatie op de werkvloer.
Ongewenst gedrag komt vaker voor bij vrouwelijke werknemers en bij werknemers die relatief veel contact met anderen hebben tijdens hun werk. In 2023 gaf 17% van de werknemers (15 tot 75 jaar) aan in de afgelopen 12 maanden hiermee te maken hebben gehad.
Relatief klein verschil mannen en vrouwen
In de zorg geeft 29,7% van de ondervraagden aan last te hebben gehad van ongewenst gedrag, waarmee deze sector het hoogst scoort. Opvallend is dat mannelijke werknemers in de zorg vaker te maken hebben met intimidatie, lichamelijk geweld en pestgedrag. Hierdoor is het totale verschil tussen mannen en vrouwen in deze sector relatief klein.
Ook in de horeca komt ongewenst gedrag vaak voor: 20% van de werknemers meldt hier last van te hebben gehad. Andere sectoren met relatief hoge percentages zijn de detailhandel, het bestuur, de recreatie, het onderwijs en het vervoer, elk rond de 17%.
Vrouwen rapporteren vaker dan mannen
Vrouwelijke werknemers rapporteren vaker ongewenst gedrag op het werk: 21% in de afgelopen twaalf maanden, vergeleken met 13% van de mannelijke werknemers. Dit draagt bij aan het relatief hoge percentage ongewenst gedrag in sectoren met veel vrouwelijke werknemers, zoals de zorg en het onderwijs. In 2023 was respectievelijk 82% van de werknemers in de zorg en 65% in het onderwijs vrouw. Ter vergelijking: in de bouw was dit slechts 14%.
Werkplek voor miljoenen onveilig
Vakbond CNV noemt het 'schandalig' dat 17% van de werkenden te maken krijgt met ongewenst gedrag op de werkvloer. "Voor meer dan een miljoen Nederlanders is de werkplek onveilig. Een dagelijkse beproeving," zegt CNV-voorzitter Piet Fortuin. "Dit zien we ook terug in de verzuimcijfers: het psychisch verzuim is hoger dan ooit. Werkgevers moeten deze plaag harder aanpakken. Geen enkele werkplek in Nederland mag onveilig zijn."
Gebrek aan beleid kost werkgevers miljarden aan verzuim
De helft van de werkgevers treedt niet op tegen ongewenst gedrag of seksuele intimidatie op de werkvloer, blijkt uit onderzoek van het CNV. Bijna een kwart van de daders komt weg met hun gedrag. Daarnaast ontbreekt bij 16% van de bedrijven een vertrouwenspersoon, en meer dan een derde van de werknemers weet niet waar ze terechtkunnen met klachten over seksuele intimidatie.
Proactieve rol voor or
"Hoe kleiner het bedrijf, hoe minder er sprake is van een protocol of beleid. Terwijl het ontwikkelen van beleid aantoonbaar effectief is," concludeert Fortuin. "Grotere organisaties hebben vaker een protocol en kampen minder vaak met seksuele intimidatie. Het verband tussen het ontbreken van beleid en ongewenst gedrag is overduidelijk. Beleid ontwikkelen levert werkgevers bovendien geld op. Jaarlijks betalen zij ruim € 3 miljard aan psychisch verzuim."
Volgens Fortuin kan dat enorme bedrag worden bespaard door ongewenst gedrag actiever aan te pakken. "De ondernemingsraad kan daarbij een proactieve rol spelen als werkgevers achterover blijven leunen."
