Waakzame or: meer doen met artikel 28

De bevorderende en wakende taak in artikel 28 WOR is niet vrijblijvend. Het artikel, dat soms een beetje het stiefkindje van de WOR lijkt te zijn, kan de ondernemingsraad wel voor een uitdaging stellen. Want vaak gaat het om gevoelige onderwerpen.

Dat schrijft Johannes Kooistra in het boek ‘Papieren tijger met potentie: pleidooi voor de bevorderende en bewakende taak van de ondernemingsraad’.

Want wat staat er ook al weer in artikel 28? Lid 1 stelt:

De ondernemingsraad bevordert zoveel als in zijn vermogen ligt de naleving van de voor de onderneming geldende voorschriften op het gebied van de arbeidsvoorwaarden, alsmede van de voorschriften op het gebied van de arbeidsomstandigheden en arbeids- en rusttijden van de in de onderneming werkzame personen.

Wetten veranderen vaak

En dat is gelijk al heel moeilijk, schrijft Kooistra. Er zijn enorm veel wetten op het gebied van arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden. Wetten die bovendien regelmatig veranderen. Kooistra: "Ook is het moeilijk zicht krijgen op het al dan niet naleven van regelingen op individueel of teamniveau. De or is daarbij afhankelijk van meldingen door de achterban, met het risico dat de or de verdenking op zich laadt zich teveel met individuele zaken in te laten. Immers: wanneer is er sprake van niet naleven van geldende voorschriften? Wanneer is er sprake van nalatigheid, van opzet, van verschil in interpretatie?"

Bevorderen is niet afdwingen

Uit jurisprudentie blijkt verder dat 'bevorderen' niet hetzelfde is als 'afdwingen'. Een ondernemingsraad die vindt dat de onderneming zich niet houdt aan de geldende voorschriften, krijgt voor de rechter nogal eens nul op het rekest.

Ook de andere bevorderende taken, zoals het stimuleren van werkoverleg (lid 2), het waken tegen discriminatie (lid 3) en het (naar vermogen) bevorderen van zorg voor het milieu (lid 4) kunnen binnen organisaties soms op weerstand rekenen. Maar er valt winst te halen voor zowel de ondernemingsraad als de onderneming.

Dankbare opdracht

Neem de zorg voor het milieu. Een dankbare opdracht voor de ondernemingsraad, stelt Kooistra. "De zorg voor het milieu is niet alleen een maatschappelijke opdracht voor ondernemingen, maar valt er bedrijfseconomisch veel winst te halen, bijvoorbeeld door het besparen op energie(kosten) en voorkomen van vervuiling."

Concrete stappen ondernemingsraad

Wat kan de ondernemingsraad doen om dit belangrijke onderwerp levend te houden? De bevorderende taak vraagt om inzicht van de ondernemingsraad. Kooistra geeft een paar suggesties.

De ondernemingsraad kan met een beroep op het informatierecht inzage vragen in het milieuzorgsysteem.
In het overleg over de algemene gang van zaken kan de vraag gesteld worden of er (jaarlijks) een milieuprogramma wordt opgesteld.
De ondernemingsraad kan bij zichzelf te rade gaan op welke manier hij betrokken is bij het tot stand komen én uitvoeren van het milieubeleid en het milieuzorgsysteem. Is bijvoorbeeld bekend wie in de onderneming verantwoordelijk is voor milieuzorg?

Veel klachten over stagemisbruik in zorg en onderwijs

Stagiairs in de zorg worden geregeld als volwaardige werknemers ingezet, krijgen vaak nauwelijks begeleiding en moeten soms medische handelingen uitvoeren waartoe ze niet bevoegd zijn. Dat blijkt uit een meldpunt van de FNV. Onlangs bleek ook dat cao-afspraken voor stagiairs in het onderwijs op grote schaal worden genegeerd.

Model instellingsbesluit voorbereidingscommissie

Binnen het takenpakket van de or moeten regelmatig onderwerpen grondig worden voorbereid, zoals een advies of aanstelling van een Raad van Commissarissen (RvC). Deze taak kan de or beleggen bij een voorbereidingscommissie. Dit voorbeelddocument helpt bij het vastleggen van afspraken tussen werkgever en werknemer.

Voorbeeld van een sabbaticalbeleid

Gebruik dit voorbeelddocument om samen met hr duidelijke kaders en voorwaarden te scheppen voor het opnemen van een sabbatical. Als er wijzigingen uit volgen of als er nog geen regels zijn rond het opnemen van een sabbatical maar nu wel een regeling over wordt vastgesteld, moet de or om instemming worden gevraagd.