De or van Albert Heijn was een van de drie genomineerden in de verkiezing tot ‘Or van het jaar 2021’, georganiseerd door ornet.nl en de NvMZ. Hoe is dat: actief zijn in de medezeggenschap bij een supermarktgigant? 'Dat is keihard werken. En gelukkig kunnen we dit in de wetenschap dat je als or-lid lastig kunt zijn, terwijl je toch serieus genomen wordt. We zijn geen club die overal ja en amen tegen zegt'.

Strategische invloed uitoefenen

Aan het woord zijn Tineke Boersma de Roo, voorzitter van or AH (Winkels) Nederland, en Marco Veen, vicevoorzitter van de centrale or (cor) AH. Beiden benadrukken dat veel geïnvesteerd wordt in scholing van or-leden. 'De medezeggenschap wil met kennis van zaken en stevige argumenten tegengas geven om strategisch invloed uit te oefenen. Dat hebben we afgedwongen. Het hoort erbij als de gesprekken met de bestuurder soms stevig zijn, dat je het niet eens wordt en de or negatief adviseert. Het kan niet altijd harmonie zijn.'

• Tip! Spijker je kennis over alle aspecten van medezeggenschap snel bij tijdens de OR workshopdag op 8 november 2022. Neem nou de workshop over invloedrijke communicatie met je bestuurder door Harry Hartmann! Stel jouw ideale dag samen door uit 14 workshops de 2 meest passende te kiezen.

Vrij in de communicatie

In de cor zitten leden van de negen or's uit alle werkdisciplines van de supermarktketen, van het hoofdkantoor in Zaandam tot dochters als onder meer Gall&Gall, Coffee Company en E-commerce. De medezeggenschapsstructuur bij AH kent nog andere lagen, zoals de inspraak van winkelcommissies ('De ogen en oren van de or’, aldus Tineke Boersma), de commissie Logistiek, en twaalf districtsplatforms, bemand door medewerkers met verschillende functies die de winkels in hun gebied bezoeken.

Wat ze op de werkvloer horen, koppelen ze terug naar de or. Boersma: ‘Tegelijk denken we pro-actief mee over nieuw beleid. Een tot twee keer per jaar maken we gebruik van artikel 23 WOR, oftewel het initiatiefrecht.' Veen: ‘We leggen de medezeggenschap zo laagdrempelig mogelijk in het land neer. Daarbij zijn we volledig vrij in de communicatie met de achterban, dus zonder bemoeienis van de bestuurder.’

Medewerkerspanel

Met de raad van commissarissen heeft de or tweemaal per jaar contact, terwijl het contact met de vakbonden zelfs intensief is. Bijvoorbeeld over cao-regelingen als roostervrije seniorendagen en beperking van nachtdiensten voor oudere werknemers in de distributiecentra. Belangrijk voor het contact tussen or en achterban is ook het ‘dialoogmoment’ tussen medewerkers en directie, dat verschillende malen per jaar plaatsvindt. Veen: 'Dan kan het gaan over werkgeluk of flexibiliteit in je functie. Vaak zijn dat levendige discussies, en waardevol voor de bestuurder.'

'Of neem het medewerkerspanel,' vult Boersma de Roo aan, 'wat een hulpmiddel voor de or is om snel onder tweeduizend medewerkers te peilen hoe zij over actuele onderwerpen denken. Zodat de or zijn inbreng bij de bestuurder ook breed gedragen kan onderbouwen. Het hoofdkantoor heeft een afstand tot de winkels. Wij vullen die lacune en daarmee de blinde vlekken van de bestuurder op.’

Duurzame inzetbaarheid

Een opmerkelijk initiatief van de or van AH en ook al in uitvoering op de werkvloer is het project ‘Jouw werk van morgen’. De Roo: 'Dit project komt helemaal uit de koker van de or en raakt ook aan duurzame inzetbaarheid. Aanleiding voor dit initiatief zijn de vele veranderingen in de branche, zoals digitalisering, online verkoop, zelfscankassa's, nieuwe klantvragen.’

Veen: ‘Gastheerschap in de supermarkt wordt belangrijker. Routinematig werk verdwijnt. De uitdaging is om medewerkers tot hun 67ste gemotiveerd en vitaal te houden. Je staat niet meer je hele leven op de vlees- of de groenteafdeling. Voor wie wil en het talent heeft, zijn er genoeg kansen om door te groeien.'

Doorgroeien

Caissières worden niet direct boventallig door het sluiten van kassa’s. 'Ze kunnen ook naar de zelfscan-assistentie,' vertelt De Roo. 'We stimuleren dat iedereen wiens functie sterk wijzigt, nadenkt over hoe hij of zij verder wil gaan, ofwel: “Wat vind ik prettig?” Dat werkt als een vangnet tegen baanverlies. Voor managers zijn er modules om hen te helpen bij gesprekken met medewerkers over doorgroeiperspectief.'

Tineke Boersma de Roo is ook een van de twaalf AH-jobcoaches die samen met gemeenten en het UWV mensen aantrekt die via een reguliere sollicitatie moeilijk aan werk komen. ‘Met extra ondersteuning proberen jobcoaches hen aan werk in een van de winkels te helpen. Desnoods knippen we de baan op maat. Wanneer iemand vanwege een beperking slechts één taak kan uitvoeren, kijken we wat de beste werkplek is en voor hoeveel uren.'

Besturingsmodel

Ook bij het plan voor een nieuw 'besturingsmodel' voor de AH-supermarkten was de or 'vanaf de eerste contouren tot aan de pilots medebedenker en meebeslisser,’ zegt Marco Veen. ‘In de vernieuwde winkelorganisatie werken we met gespecialiseerde managers voor Versproducten, Operatie en Service. Zij vallen onder de supermarktmanager en sturen op de werkvloer hun eigen team aan. Omdat de managers op de werkvloer meewerken, zijn ze direct aanspreekbaar. Er is nauwer contact en zo kunnen medewerkers zich ook ontwikkelen in functies met meer focus en verantwoordelijkheid.'

De or heeft ook voor elkaar gekregen dat de Albert Heijn to go-winkels voortaan door twee medewerkers worden bemand. ‘In de oorspronkelijk opzet stond er slechts één medewerker in deze winkels. Dat vond de or niet veilig. In grote ziekenhuizen met een to go-winkel is controle, hoewel er veel mensen heen en weer lopen. Dan is een eenmansbezetting geen probleem. Maar op andere plekken wil je medewerkers in deze losstaande winkels geen risico laten lopen.'

'Of het nu gaat over fysieke belasting, roosters, veiligheid of computersystemen: alles wat in de winkelorganisatie of binnen logistiek verandert is adviesplichtig. Ook over de bouw van het CO2-neutrale distributiecentrum in Zaandam, met technologische innovaties en vernieuwende Arbo-aspecten, heeft de or uitvoerig kunnen meepraten en adviseren.'

Ook veel aandacht voor duurzaamheid

‘Maar evengoed,’ vult Boersma de Roo aan, ‘adviseert de medezeggenschap over beleid voor verkoop van alcohol en tabak, of een project “Beter Eten Bereikbaar Maken”. We geloven dat een gezonde levensstijl voor iedereen bijdraagt aan een beter klimaat en een duurzame samenleving. Of het nu gaat over de structurele verlaging van suiker, zout en vet in de eigen merkproducten of het reduceren van verpakkingen. In de Foundation Ahold/Delhaize voor maatschappelijk verantwoord ondernemen zit ook een or-lid.'

In 2025 wil Albert Heijn als duurzaamste supermarkt 20 miljoen kilo minder verpakkingsmateriaal gebruiken. De CO2-uitstoot in de toeleveringsketen moet 15 procent lager zijn in 2030. Sinds 2021 publiceert het concern ook een rapport over het verbeteren van mensenrechten en de milieu-impact in internationale toeleveringsketens van 15 producten die AH veel verkoopt.

Lees ook:

• Zo kan de or invloed krijgen op veranderstrategieën
• ‘We horen laat van zijn plannen’
• De organisatie advies groep als or-alternatief

‘Vizier op de toekomst werkt verbindend’

'De slag om de klant tussen supermarkten wordt almaar heviger’, besluiten Boersma de Roo en Veen. ‘De arbeidsmarkt is krap. Dat maakt het belangrijk om medewerkers aan je te binden met goede werkcondities en promotiekansen. Tegelijk spelen supermarkten in op het sociale en het duurzaamheidsaspect van boodschappen doen. Het vizier op de toekomst richten werkt verbindend. Je zoekt dan samen met medewerkers en bestuurder naar oplossingen om generiek beleid om te zetten in haalbare doelstellingen.'