Nieuwe wetten en regels per 1 juli 2024: deze zijn belangrijk voor de ondernemingsraad

Op 1 juli 2024 treden enkele wetswijzigingen in werking, waaronder de CO2-registratieplicht. ORnet heeft de belangrijkste wijzigingen die voor ondernemingsraden van belang zijn op een rij gezet.

Voor alle genoemde onderwerpen geldt dat je HR-afdeling in principe op de hoogte zou moeten zijn. Echter, het kan geen kwaad om als or te benadrukken dat het belangrijk is om te controleren of de benodigde acties daadwerkelijk worden uitgevoerd. Zo laat je zien dat je als or betrokken bent en dicht op de bal zit.

In onderstaand overzicht maken we onderscheid tussen wetswijzigingen per 1 juli 2024 en voorstellen tot wetswijzigingen die nog in behandeling zijn.

Registratieplicht CO2

Vanaf 1 juli 2024 zijn werkgevers met meer dan 100 medewerkers verplicht om de CO^₂-uitstoot van het woon-werkverkeer van hun werknemers bij te houden. Bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) moeten zij het aantal gereisde kilometers, het gebruikte vervoermiddel en het type brandstof van elk voertuig van hun medewerkers doorgeven. Dit kan op maandelijkse basis via het HR-systeem, door gebruik te maken van apps die woon-werkmobiliteit bijhouden, of door steekproefsgewijs enquêtes uit te voeren.

De uitstoot hoeft niet zelf uit worden gerekend, dit wordt gedaan door de RVO. De gegevens worden openbaar gemaakt, zodat iedereen kan zien hoeveel CO₂-uitstoot een bedrijf veroorzaakt in het verkeer.

Duurzaamheidsregels CSRD

De Europese richtlijn Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) verplicht bepaalde bedrijven om te rapporteren over hun impact op mens en milieu. Beursgenoteerde bedrijven en verzekeraars met meer dan 500 werknemers moeten in 2025 hun duurzaamheidsverslagen rapporteren over 2024. Dat betekent dus dat ze dit jaar de betreffende gegevens moeten verzamelen. De jaren daarna volgen grote bedrijven en het midden- en kleinbedrijf (mkb). Het duurzaamheidsverslag bestaat uit 3 onderdelen: milieu, sociaal en bestuur.

Hoe er precies moet worden gerapporteerd en berekend, is vastgelegd in de European Sustainability Reporting Standards (ESRS), die de praktische uitwerking vormen van de CSRD. Hierin wordt overigens ook gerapporteerd over de or.

In de pijplijn:

Misstanden anoniem melden

In februari 2023 trad de Wet bescherming klokkenluiders in werking. Daarmee is de bescherming van klokkenluiders die een vermoeden van een misstand melden, uitgebreid. Onderdeel van die wet is dat de melding ook anoniem gedaan mag worden bij de werkgever. Het demissionaire kabinet onderzoekt op dit moment op welke wijze het anoniem melden vormgegeven kan worden. Een van de denkrichtingen is via een vertrouwenspersoon. Die persoon moet hiervoor een opleiding hebben gevolgd en een eed hebben afgelegd. Te denken valt aan een advocaat.

Of het deze of een andere manier wordt, zal naar verwachting in de tweede helft van 2024 bekend worden en zal dan een aantal maanden later inwerkingtreden.

In de tussentijd staat het werkgevers vrij om anonieme meldingen in behandeling te nemen, maar zijn zij daartoe nog niet wettelijk verplicht.

Verplicht stellen vertrouwenspersoon

Aanvankelijk zou deze wet per 1 januari 2024 in werking treden, maar het initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks-Kamerlid Senna Maatoug ligt nog in de Eerste Kamer.

Haar voorstel verplicht werkgevers om een vertrouwenspersoon aan te stellen om ongewenst gedrag op de werkvloer terug te dringen en een veilige werkomgeving voor alle werknemers te creëren. Nog altijd hebben ruim 2,6 miljoen mensen op hun werk te maken met pesten, (seksuele) intimidatie, discriminatie en agressie.

Het voorstel voorziet ook in de mogelijkheid om een extern persoon als vertrouwenspersoon aan te wijzen. Dit kan vooral een uitweg bieden voor kleine organisaties die dit niet intern kunnen regelen. Daarnaast legt het wetsvoorstel een aantal basistaken van de vertrouwenspersoon vast en wordt de rechtspositie van de vertrouwenspersoon in organisaties versterkt.

Neem het initiatief als or

De bovenstaande onderwerpen zouden al op het vizier van je MT of bestuurder moeten staan. Als dat niet het geval is, kun je als or het altijd agenderen. Als de relatie met bestuurder goed is, zou dat geen probleem moeten zijn. Mocht je bestuurder aangeven dat alleen hij onderwerpen op de agenda kan zetten, weet dan dat je gesteund wordt door Artikel 23 Wor: het initiatiefrecht regelt dat je als or álles wat de onderneming aangaat op de agenda mag zetten.

Or-lid ontslagen wegens schending privacy

Een werkneemster en or-lid, verantwoordelijk voor urenregistratie, camerabewaking en huisregels, wordt ontslagen wegens ernstige privacyschending. De kantonrechter oordeelt dat haar or-lidmaatschap geen belemmering vormt voor ontslag. In de rubriek Jurisprudentie bespreken juristen wekelijks een uitspraak.

OR-lid ASML: 'Als twintiger wil ik de stem van mijn generatie laten...

Als werknemer van een sub-sub-subafdeling blijft veel van wat in een miljardenbedrijf gebeurt, buiten beeld. Behalve als je in de or zit. In de rubriek Or-lid aan het woord delen or-leden hun ervaringen en uitdagingen. Deze keer: Myrthe Scheepers, or-lid bij chipmachinefabrikant ASML, die als twintiger de stem van haar generatie wil vertegenwoordigen.

Hoe krijg je grip op gefaseerde besluitvorming in jouw organisatie?

Organisatiewijzigingen zijn doorgaans complexe zaken. Er gaat het nodige denkwerk aan vooraf, diverse scenario's worden doorgenomen. Uiteindelijk, voorafgaand aan de invoering, moeten de plannen als voorgenomen besluit aan de ondernemingsraad worden voorgelegd. Soms is de or al in diverse fases betrokken geweest, maar meestal zien de plannen eruit als een 'voor-je-genomen' besluit. Hoe moet je hier als or mee omgaan?

Checklist: zo kijk je als or naar bezuinigingsmaatregelen

Bijna elke organisatie krijgt weleens met bezuinigingen te maken. De bestuurder presenteert het vaak als noodzakelijk kwaad om (financieel) gezond te blijven. Maar is dat zo? En, als bezuinigingen echt onvermijdelijk zijn, hoe sta je als or voor de belangen van zowel de medewerkers als de organisatie? Met deze checklist in de hand zie je niets over het hoofd.

Rechter: stichting mag 4 or's samenvoegen tot 1 na wijziging...

Een zorgstichting wijzigde in 2022 haar structuur en paste de medezeggenschap aan, van een cor en 3 deel-or's naar één or. Ondanks negatief advies van de cor werd het besluit doorgevoerd. De rechter oordeelde dat dit terecht was. In de rubriek Jurisprudentie bespreken juristen wekelijks een uitspraak.