Het nieuwe pensioenstelsel voelt als een waterbed!

Na ruim tien jaar wikken en wegen lijkt de kogel nu toch bijna door de kerk, als ook de Eerste Kamer instemt met de voorgestelde nieuwe pensioenregeling. Wat houden de veranderingen in? En wat moet elk or-lid er op zijn minst van weten?

Pensioendeskundige en actuaris drs. Frank Verschuren hoopt dat ten tijde van zijn workshop de Wet toekomst pensioenen ook door de Eerste Kamer zal zijn goedgekeurd. Al houdt hij een slag om de arm. ‘De leden van de Eerste kamer willen de tijd nemen en deskundigen raadplegen. Dus gezien de voorgeschiedenis behoort een nieuwe vertraging tot de mogelijkheden. Mocht dat zo zijn dan pas ik het programma van mijn workshop aan, maar ik ga ervanuit dat in maart de zaak toch zo goed als afgehecht zal zijn en dat de voorgenomen wettelijke termijnen gaan gelden.’

Eerste deadline

De eerste datum om rekening mee te houden is dan ineens erg dichtbij: per 1 juli aanstaande moet elke nieuwe regeling voor een pensioen voldoen aan de nieuwe wettelijke regels zoals die worden vastgelegd in de Wet toekomst pensioenen. De vraag is in hoeverre organisaties, en in het bijzonder hun ondernemingsraden, zijn voorbereid op deze naderende wetgeving.

Wat verandert er voor de werknemers die een pensioenregeling hebben?

‘Voor hen gaat er, meteen of op korte termijn, veel veranderen. Het pensioenstelsel zoals we dat al tijden kennen was veelal gebaseerd op de middelloonregeling. Met een middelloonregeling kon je vrij gemakkelijk berekenen wat je uitkering zou worden op het moment dat je pensioen inging. Dat uitgangspunt is nu honderdtachtig graden gedraaid. Voortaan wordt er een premie ingelegd die geldt voor iedereen, ongeacht leeftijd; dat noemen we een ‘vlakke premie’. Deze premie komt in jouw pensioenspaarpot en dat geld wordt belegd. En beleggen kent risico’s zoals we weten. Dus het bedrag dat op jouw pensioendatum vrijkomt, is minder zeker. En die onzekerheid is voor veel mensen best eng.’

Hoe is het gesteld met de kennis over pensioenen en de Wet toekomst pensioenen in het bijzonder?

‘De kennis van de meeste mensen, ook de medezeggenschappers, over de verandering in het pensioenstelsel is in het algemeen te beperkt. Dat is ook een gevolg van de ingewikkeldheid ervan. Het is al ingewikkeld voor deskundigen, laat staan voor het gemiddelde or-lid dat er eens in de zoveel tijd en aandacht aan kan besteden. Maar goed, in de gevallen waar pensioenafspraken op tafel liggen bij bestuurder en medewerkers, heeft de or instemmingsrecht op die nieuwe afspraken die als gevolg van de Wet toekomst pensioenen gemaakt gaan worden. En om al die complexiteit toch enigszins te snappen, heb je meer inzicht nodig.’

Wat leren or-leden in jouw workshop?

‘Ik hoop hen duidelijkheid te bieden over waar het nu écht om gaat. Bij dit nieuwe stelsel kun je als het ware aan wel honderd knoppen draaien. Het is een soort waterbed: als je hier iets verandert, gebeurt er daar ook iets. Maar wij bespreken de belangrijkste knoppen, zodat het or-lid op hoofdlijnen begrijpt waar het om gaat en de juiste (vervolg) vragen kan stellen.

Verder aandacht voor het proces zodat de medezeggenschap zijn taken en verantwoordelijkheden zo goed mogelijk kan vervullen.’

Zijn de werkgevers eigenlijk al klaar voor de overstap?

‘In vele sectoren is men er al flink mee bezig, op de ene plek zijn ze verder dan op de andere. Er zijn natuurlijk ook bedrijven waar de or niet aan tafel zit als het om de pensioenen gaat. Bijvoorbeeld als het pensioen is belegd bij een bedrijfstakpensioenfonds. Bij direct verzekerde regelingen, waarbij het pensioen is ondergebracht bij een verzekeraar, is er meer tijd maar ook daar zal de ‘vlakke premie’ – voor nieuwe werknemers uiterlijk vanaf 1 januari 2027 – onderwerp van discussie gaan worden. Dat geeft dan twee types werknemers. Hoe ga je daarmee om, en wil je dat wel? Op dit soort vragen zal de or zich ook moeten voorbereiden.’

Lees ook:

Tip: Tijdens de OR wetgeving & Actualiteitendag, op 23 maart 2023 vertelt Frank Verschuren over de nieuwe pensioenwetgeving. Ook brengen de advocaten van de DeClercq Advocaten je volledig op de hoogte van de wet- en regelgeving op het gebied van medezeggenschap en wat dit concreet voor de OR betekent.

Heeft or rechten bij vastleggen instructies leidinggevenden voor...

Dat de or instemmingsrecht heeft als het gaat om het vaststellen, veranderen en intrekken van een verzuimbeleid, is algemeen bekend. Maar hoe zit het met de instructie die leidinggevenden krijgen om uitgevallen medewerkers te begeleiden? Welke mogelijkheden heeft de or om ervoor te zorgen dat leidinggevenden niet te veel gaan pushen?

Instemmingsrecht or bij wijzigingen in beloningssysteem: zo zit dat

De ondernemingsraad heeft wettelijk instemmingsrecht bij een door de ondernemer voorgenomen wijziging van een beloningssysteem. Het is echter niet altijd duidelijk waar de grens ligt met voorgenomen besluiten die zien op primaire arbeidsvoorwaarden, waarop het instemmingsrecht niet ziet. Zo neem je als or je rol bij concernbesluitvorming.

Model instellingsbesluit voorbereidingscommissie

Binnen het takenpakket van de or moeten regelmatig onderwerpen grondig worden voorbereid, zoals een advies of aanstelling van een Raad van Commissarissen (RvC). Deze taak kan de or beleggen bij een voorbereidingscommissie. Dit voorbeelddocument helpt bij het vastleggen van afspraken tussen werkgever en werknemer.