Op weg naar het nieuwe pensioenstelsel: tips voor de OR

Voor de doorsnee Nederlander mag pensioen hogere wiskunde zijn, voor Harmke van Gent, pensioencoach bij pensioenuitvoerder BeFrank, is het onderwerp gesneden koek. Ze geeft een aantal tips voor or-leden in de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel.

Harmke van Gent zit al haar hele werkzame leven ‘in de pensioenen’. Nu als pensioencoach bij online pensioenuitvoerder BeFrank, waar ze ook lid is van de ondernemingsraad. Die combinatie maakt haar dan ook tot de uitgelezen persoon om or-leden tips te geven over het nieuwe pensioenstelsel.

In het nieuwe stelsel maken de middelloon- en eindloonregeling (waarbij de hoogte van de pensioenuitkering vast staat) plaats voor een premieregeling. Met een vaste premie die voor elke leeftijdscategorie gelijk is. Ook wordt het nabestaandenpensioen anders geregeld. Het wisselt nu per regeling. Straks wordt het een vast percentage van het salaris en de partnerdefinitie wordt overal gelijk.

Welke regeling?

‘Welke regeling hebben we? Dat klinkt misschien als een logische vraag’, zegt Van Gent. ‘Maar die is wel essentieel om mee te beginnen, omdat die bepaalt wat je rol als or is en of er instemmingsrecht is.’ Pensioenregelingen die zijn ondergebracht bij een bedrijfstakpensioenfonds vallen niet onder het instemmingsrecht.

Let op: ook wanneer de pensioenregeling op een hoger level wordt uitonderhandeld, kun je als or met jouw werkgever wel meepraten over vrijwillige aanvullende regelingen”

Ook pensioenregelingen die tot in de puntjes zijn geregeld in een cao, vallen daar niet onder. Wanneer een werkgever een eigen ondernemingspensioenfonds heeft of een regeling afsluit bij een verzekeraar of een zogeheten premiepensioeninstelling (PPI), heeft de or meestal wel volledig instemmingsrecht.
‘Maar let op’, zegt Van Gent, ‘ook wanneer de pensioenregeling op een hoger level wordt uitonderhandeld, kun je als or met jouw werkgever wel meepraten over vrijwillige aanvullende regelingen. Zoals een excedent- of een nettoregeling. Dat kun je inbrengen als optie om een aantrekkelijke werkgever te zijn. Zeker in deze tijd van schaarste op de arbeidsmarkt.’

Een volgende stap is kijken wanneer het pensioencontract afloopt. ‘Misschien is dat al volgend jaar. Vervolgens is de keuze het contract nog met een jaar verlengen of vast voorsorteren op de nieuwe regeling. In dat laatste geval moet je als or al meteen aan de bak.’

Maak een stappenplan

De nieuwe pensioenwet (Wet toekomst pensioenen) schrijft voor dat de transitie uiterlijk op 1 januari 2028 afgerond moet zijn. ‘Dat lijkt nog ver weg’, zegt Van Gent. ‘Maar voor een verzekerde regeling moet er voor oktober 2027 al overeenstemming zijn bereikt over de nieuwe regeling en de uitvoering daarvan.’

Mijn belangrijkste tip is dan ook: neem de tijd. Inventariseer hoeveel tijd het kost in de organisatie en plan die in”

Op die datum moet er een transitieplan klaar liggen, zoals dat in de nieuwe wet heet. Driekwart van de ondernemingsraden houdt zich nog niet met het nieuwe pensioenstelsel bezig, merkte Van Gent toen er op een seminar van de SER een rondvraag werd gehouden. ‘Mijn belangrijkste tip is dan ook: neem de tijd. Inventariseer hoeveel tijd het kost in de organisatie en plan die in.'

'Zelf hebben we bij BeFrank een projectgroep opgericht, van waaruit we extra mensen uit de organisatie vragen om mee te denken en te helpen. Het is verstandig om ook een pensioenadviseur in te schakelen. Reserveer alvast tijd, want pensioenadviseurs krijgen het straks heel druk.'

Verzamel informatie

Zorg dat je als or goed geïnformeerd bent, geeft pensioencoach Harmke van Gent mee. ‘Geef je op voor webinars en seminars en volg op LinkedIn pensioenuitvoerders en pensioenadviseurs. Een nuttige website waar alles duidelijk wordt uitgelegd, is Werkenaanonspensioen.nl. Handig is de sectie speciaal voor de or, waar per type regeling stappenplannen zijn opgenomen. Als je het stroomschema volgt, kom je automatisch op het stappenplan dat past bij jouw organisatie. Sla de verzamelde informatie op in een kennisbank, waar alle or-leden toegang toe hebben, zodat je alles handig bij elkaar hebt.’

Wat is de pensioenambitie?

De overgang naar een nieuwe regeling is volgens Van Gent een goed moment om de oude pensioenambitie er nog eens bij te pakken. Vragen die je kunt stellen, zijn bijvoorbeeld wat het niveau is van de huidige pensioenregeling. Is deze wel marktconform? Hoe zit het met de opbouw, dekkingen en werknemersbijdrage? Vervolgens is een belangrijke vraag: staan we nog achter die pensioenambitie? Willen we daar op voortborduren of moet het anders?’

Belangrijke keuzes

Als het om een verzekerde regeling gaat, staan werkgever en or voor belangrijke keuzes, zegt Van Gent. Zo kan een werkgever gebruik maken van de overgangsregeling. ‘Dan laat je de huidige pensioenregeling bestaan en zet je er een nieuwe regeling naast voor de nieuwe medewerkers. Het alternatief is dat alle werknemers overgaan naar de nieuwe regeling. In dat laatste geval komt er compensatie bij kijken en is de vraag hoe zo’n compensatieregeling eruit gaat zien.’

Het is wel verstandig om in een vroeg stadium de punten op te stellen waar je als or op moet letten ”

Een keuze die vooral bij pensioenfondsen speelt, is voor het type contract. Bij het solidaire contract staat de beleggingskeuze vast en is er een verplichte solidariteitsreserve. Een flexibel contract geeft werknemers meer vrijheid. Een belangrijke vraag is verder hoe hoog een eventuele eigen bijdrage van de werknemer wordt. En wat de hoogte van het partnerpensioen wordt, want ook het nabestaandenpensioen gaat op de schop in de nieuwe regeling. Hoe is het financieel geregeld voor de partner (en kind(eren)) van jouw collega, mocht diegene onverhoopt komen te overlijden? Onderzoek of een Anw-hiaatverzekering onderdeel is van de pensioenregeling.

Sociale partners zijn hier in de lead. Het is wel verstandig om in een vroeg stadium de punten op te stellen waar je als or op moet letten. Een pensioenadviseur kan je daarbij helpen. Wil je alvast een grove inschatting krijgen? ‘BeFrank heeft daarvoor een mooie keuzetool voor haar werkgevers ontwikkeld met het oog op de nieuwe wet’, zegt Van Gent. ‘Daarmee kun je heel makkelijk de impact van bepaalde keuzes zien. Je kunt je werkgever altijd vragen of je hier samen naar kunt kijken.'

Welke pensioenuitvoerder?

In een later stadium komt de keuze voor de pensioenuitvoerder aan de orde. Tarieven en risicodekking zijn daarbij belangrijk. Maar er spelen ook andere factoren mee, is de ervaring van Van Gent. ‘Hoe wordt er gecommuniceerd met werknemers, kunnen zij ergens terecht met vragen? Hoe gebruiksvriendelijk zijn de portalen? Voor sommige organisaties is het thema duurzaamheid belangrijk bijvoorbeeld. Voor hen kan de doorslag geven of er duurzame beleggingsopties zijn. Ook bij de keuze voor de pensioenuitvoerder heeft de or instemmingsrecht.’

Informeer de achterban

Tot slot is het belangrijk om vanaf het begin na te denken over de communicatie met de achterban. ‘Hoe worden zij geïnformeerd, via internet of worden er meetings belegd? Wat zijn de gevolgen voor individuele werknemers? Krijgen oudere werknemers pensioengesprekken aangeboden? Je kunt keuzes voorleggen aan de achterban middels een enquête. Daarmee kun je ook peilen hoe belangrijk medewerkers pensioen vinden als arbeidsvoorwaarde ten opzichte van de andere arbeidsvoorwaarden. Een website waar het nieuwe pensioenstelsel voor een breed publiek wordt uitgelegd, is Onsnieuwepensioen.nl, een handige website om te delen met de achterban.’

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met BeFrank.