Recessie - wat moet de or?

Het zoemt rond in de markt, bij werkgevers en werknemers: is er echt een recessie op komst? We hebben de afgelopen tijd te maken gehad met ongekende veranderingen. We zijn nog herstellende van de coronacrisis waarin lockdowns leidden tot een flinke krimp en een sterke opleving van de economie. Daarnaast is er een explosie van energieprijzen, een historische inflatie en een ongekende krapte op de arbeidsmarkt.

Dit zijn de ingrediënten voor een hachelijke situatie voor de BV Nederland, en dat maakt dat alle organisaties voor uitdagingen staan. Directies maken momenteel plannen voor hoe zij deze uitdagingen het hoofd gaan bieden.

Onze adviespraktijk

Wij komen als adviseurs voor ondernemingsraden en duurzame inzetbaarheid bij veel organisaties en constateren dat er veel ontwikkelingen gaande zijn. Denk aan overname, fusie, outsourcing en reorganisatie; vaak financieel gedreven. We merken ook dat veel organisaties nog bezig zijn met het herstellen van de gevolgen van corona.

Door de hectiek van alledag en het behandelen van de lopende dossiers zijn ondernemingsraden minder bezig met de huidige ontwikkelingen. Die grijpen steeds meer samen met een mogelijke recessie als gevolg, en met het toekomstperspectief hierin voor de organisatie. De vraag die ondernemingsraden zich kunnen stellen is: hoe is het gesteld met de toekomstbestendigheid en levensvatbaarheid van onze organisatie. Kan de or hier een antwoord op geven?

Handvatten in de wet op de ondernemingsraden

Het overleg over de algemene gang van zaken in de onderneming uit artikel 24 van de Wor, biedt hier een belangrijke ingang voor de medezeggenschap (samen met de informatierechten in artikel 31a, b, c en d). Het artikel 24-overleg is een bijzondere overlegvergadering met een ander doel dan de reguliere overlegvergadering. Het gaat niet alleen om het toelichten van de laatste financiële stand van zaken maar ook om:

vooruitblik en terugblik op hoe het loopt in de onderneming wat betreft resultaten en werkzaamheden;
de sociale informatie bespreken;
meerjarenbeleidsplan, begroting en jaarrekening bespreken;
mededeling van onderwerpen die in de pijplijn zitten voor adviesrecht en instemmingsrecht, zodat or en bestuurder afspraken kunnen maken over betrokkenheid en rol van de or bij het ontwerp van de voorgenomen besluiten.

In onze praktijk zien wij deze artikel 24-vergaderingen steeds meer uitgroeien tot heisessies waarbij de volledige directie of het managementteam aansluit. Op de agenda staat geregeld de organisatiediagnose of de herijking daarvan, bijvoorbeeld door een uitgebreide SWOT-analyse. Sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen voor de organisatie worden in beeld gebracht. Hieruit kunnen de knelpunten en speerpunten voor de komende periode worden geformuleerd. Dit zou in de ideale situatie een gezamenlijk gedragen analyse van directie en or kunnen zijn. Dat vormt een agenda voor de reguliere overleggen van de toekomst.

Neem het initiatief

Is het bij u geen gewoonte om artikel 24-vergaderingen te houden? Dan kan de or het initiatief daartoe nemen, met een diagnose en analyse van de organisatie. De vragen die daarna aan de orde komen zijn: is het beleid van de organisatie voldoende ingericht op de aandachtspunten en mogelijke dreigingen? Is ons financieel beleid hierop ingesteld, hebben we voldoende buffers? Wat is hier nog voor nodig?

Tips voor een proactieve aanpak vanuit de or om een artikel 24 vergadering:

verdiep je in artikel 24 wor en de informatierechten in artikel 31 en wat verder hiermee samenhangt;
geef concreet aan welke informatie je wenst te ontvangen om een goed zicht op de organisatie te kunnen krijgen;
plan een agendaoverleg met de wor-bestuurder en hr om de agenda en de te verkrijgen informatie goed voor te bereiden voor het art 24-overleg;
zorg dat je als or tijdig de relevante informatie ontvangt voor een gedegen voorbereiding van de vergadering
goede voorbereiding van de swot-analyse door directie en de or, breng deze ook voorafgaand aan het overleg in;
zet in op een inhoudelijke constructieve dialoog; de belangen zijn veelal gedeeld (denk aan behoud organisatie en werkgelegenheid);
voeg een leuke informele activiteit toe voor de verbinding.

Toegevoegde waarde medezeggenschap

Juist in deze tijden kan een or veel toegevoegde waarde hebben door initiatief te nemen en mee te denken over het behoud van de organisatie en de werkgelegenheid. De Wor biedt voldoende handvatten om hierover het serieuze gesprek aan te gaan met directies, en gezamenlijk het plan voor de toekomst te creëren. De adviseurs van Basis & Beleid denken graag mee!

Angélique van de Velde, Basis en Beleid

Ambtelijk secretaris Praxis: 'Ik heb de organisatie in 40 jaar zien...

In ruim 40 jaar groeide ze van vakantiekracht door tot fulltime medezeggenschapsprofessional en zag ze de organisatie in die tijd veranderen. In de rubriek Or-lid aan het woord delen or-leden hun ervaringen en uitdagingen. Deze keer: Suze Heij, ambtelijk secretaris bij de or van Praxis Doe-Het-Zelf Center.

OR-lid ASML: 'Als twintiger wil ik de stem van mijn generatie laten...

Als werknemer van een sub-sub-subafdeling blijft veel van wat in een miljardenbedrijf gebeurt, buiten beeld. Behalve als je in de or zit. In de rubriek Or-lid aan het woord delen or-leden hun ervaringen en uitdagingen. Deze keer: Myrthe Scheepers, or-lid bij chipmachinefabrikant ASML, die als twintiger de stem van haar generatie wil vertegenwoordigen.

Hoe krijg je grip op gefaseerde besluitvorming in jouw organisatie?

Organisatiewijzigingen zijn doorgaans complexe zaken. Er gaat het nodige denkwerk aan vooraf, diverse scenario's worden doorgenomen. Uiteindelijk, voorafgaand aan de invoering, moeten de plannen als voorgenomen besluit aan de ondernemingsraad worden voorgelegd. Soms is de or al in diverse fases betrokken geweest, maar meestal zien de plannen eruit als een 'voor-je-genomen' besluit. Hoe moet je hier als or mee omgaan?

Checklist: zo kijk je als or naar bezuinigingsmaatregelen

Bijna elke organisatie krijgt weleens met bezuinigingen te maken. De bestuurder presenteert het vaak als noodzakelijk kwaad om (financieel) gezond te blijven. Maar is dat zo? En, als bezuinigingen echt onvermijdelijk zijn, hoe sta je als or voor de belangen van zowel de medewerkers als de organisatie? Met deze checklist in de hand zie je niets over het hoofd.

Rechter: stichting mag 4 or's samenvoegen tot 1 na wijziging...

Een zorgstichting wijzigde in 2022 haar structuur en paste de medezeggenschap aan, van een cor en 3 deel-or's naar één or. Ondanks negatief advies van de cor werd het besluit doorgevoerd. De rechter oordeelde dat dit terecht was. In de rubriek Jurisprudentie bespreken juristen wekelijks een uitspraak.